วรรณคดีเรื่อง เสือโคคำฉันท์

เสือโคคำฉันท์

1. ผู้แต่ง 

         พระมหาราชครู สันนิษฐานว่ามีเชื้อสายพราหมณ์เป็นพระอาจารย์ถวายพระอักษรแด่สมเด็จพระนารายณ์มหาราช อาจดำรงตำแหน่งพระมหาราชครูฝ่ายลูกขุน ณ.ศาลาหลวงหรือพระมหาราช

2. ประวัติความเป็นมา 

• สันนิษฐานว่าแต่งก่อนสมุทรโฆษคำฉันท์โดยนำเค้าเรื่องมาจากปัญญาชาดก

• ทำนองแต่ง : แต่งด้วยฉันท์และกาพย์แต่มีจำนวนฉันท์และกาพย์น้อยชนิดกว่าสมุทรโฆษคำฉันท์

  เริ่มต้นกล่าวสรรเสริญคุณเทวดา กษัตริย์และพระรัตนตรัยแล้วดำเนินเรื่องว่าเสือแม่ลูกอ่อนและโคนม แม่ลูกอ่อนอยู่ในป่าแห่งหนึ่งวันหนึ่งแม่เสือออกไปหาอาหารลูกโคสงสารจึงบอกแม่ใหนมแก่ลูกเสือลูกเสือและลูกโคจึงเริ่มรักกันอย่างพี่น้องแม่เสือสาบานว่าจะไม่ทำลูกโคแต่แม่เสือไม่รักษาคำสัตย์กินแม่โคเสีย ลูกเสือและลูกโค จึงช่วยกันประหารแม่เสือแล้วชวนกันไปหากินจนพบพระฤาษีพระฤาษีเมตตาชุบให้เป็นคน ลูกเสือเป็นพี่ได้ชื่อว่า พหลวิไชย ลูกโคเป็นน้องชื่อว่าคาวี พระฤาษีอวยพรและมอบพระขรรค์วิเศษให้ ทั้งสองจึงลาฤาษีไปเมืองมคธ 

พระคาวีได้ฆ่ายักษ์ที่คอยทำร้ายชาวเมืองนั้นตายได้นางสุรสุดาราชธิดาท้าวมคธ แต่พระคาวีถวายแด่พระพี่ชาย แล้วออกเดินทางต่อไปต่างฝ่ายต่างเสี่ยงบัวคนละดอกเมื่อไปถึงเมืองร้างเมืองหนึ่งพบกลองใหญ่ตีไม่ดัง ผ่าดูพบ นางจันทราผู้ผมหอมธิดาท้าวมัทธราชและนางแก้วเกษร แห่งรมนคร ได้ทราบความจากนางว่านกอินทรีย์ใหญ่คู่หนึ่งบิน มากินชาวเมืองตลอดจนพ่อแม่ นางรอกชีวิตได้ก็เพราะกลองใบนั้น พระคาวีปราบนกอินทรีด้วยพระขรรค์วิเศษและ ได้นางจันทรเป็นชายา

    วันหนึ่งนางจันทรลงสรงในแม่น้ำ ใส่ผมหอมในอบแล้วลอยน้ำไป ท้าวยศภูมิ ผู้ครองเมืองพันธวิไสยเก็บได้ หลงใหลผมหอมนั้น นางทาสีอาสานำนางมาถวาย โดยออกอุบายลวงถามความลับเกี่ยวกับพระขรรค์จากนางจันทร ครั้นทราบว่าพระคาวีถอดพระชนม์ไว้ในพระขรรค์ จึงนำพระขรรค์ไปเผาไฟ พระคาวีสลบไป แล้วนางทาสีพา นางจันทรไปถวายท้าวยศภูมิ  แต่ไม่อาจเข้าใกล้นางได้เพราะร้อนเป็นไฟ ด้วยอำนาจความภักดีที่มีตอพระคาวีเมื่อพระพหลวิไชยเห็นบัวอธิฐานเ่ยวลงเป็นลางร้ายจึงตามหาร่างพระคาวี และพบพระขรรค์ในกองไฟ มาชำระล้าง

วางบนองค์พระคาวี พระคาวีพื้นขึ้นแล้ว พากันออกตามหานาวจันทรถึงเมืองท้าวยศภูมิ พระพหลวิไชยแปลงเป็น พระฤาษีอาสาชุบท้าวยศภูมิให้เป็นหนุ่มแล้วฆ่าเสียเอาพระคาวีออกมาแทนอ้างว่าชุบตัวเป็นหนุ่มได้สำเร็จ พระคาวีได้ อภิเษกสมรสกับนางจันทรและได้ครองเมืองพันธไสยสืบมา

เสือโคคำฉันท์เป็นหนังสือประเภทฉันท์เรื่องแรกที่จบสมบูรณ์ ชนิดของฉันท์ที่ใช้แต่งไม่มีมากและโคลงไม่เคร่งครัด ตามแผนบังคับ นอกจากนี้มีกาพย์ชนิดต่างๆแต่งอยู่ด้วย ถ้อยคำสำนวนเข้าใจง่ายกว่าสมุทรโฆษคำฉันท์เรื่องนี้ได้ต้นเค้ามาจากปัญญาสชาดกแต่ก็ไม่ได้กล่าวถึงการกลับมาของบุคคลในเรื่องอย่างชาดก ต่อมาในรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องคาวีเรื่งเสือโคคำฉันท์นี้

ที่มา : https://www.dek-d.com/board/view/1564143/